Om de klimaatdoelstellingen te behalen, zijn warmtepompen cruciaal. Maar nadat de verkoop ervan in 2023 eerst nog fors steeg, zat die sinds november in het slop. Hoe komt dat? En wat nu? Mijnenergie.be bekijkt de probleempunten, maar ook het potentieel van de warmtepomp.

Door Tom Dejonghe, in samenwerking met Mijnenergie 05-06-24, 07:20 Bron: Mijnenergie.be

Verwarmen én afkoelen Op zich is een warmtepomp een erg duurzame oplossing. Klaas Decanniere, beleidsmedewerker warmtepompen bij ODE Vlaanderen: “Een warmtepomp onttrekt warmte uit de buitenomgeving en geeft die in je huis of appartement af. Of je koelt er je woning mee, in de zomer. Als je het juiste type warmtepomp kiest, kan die namelijk tevens warmte aan je woonst onttrekken. De pomp doet dat bovendien met weinig energie. De installatie werkt op elektriciteit, die je eventueel opwekt met zonnepanelen. Vlaanderen zet dan ook enorm in op de warmtepomp. Vanaf 1 januari 2025 is het zelfs de norm in Vlaanderen en kan je Vlaamse nieuwbouwwoningen niet langer op aardgas aansluiten. En toch neemt de verkoop van warmtepompen momenteel af.

Waarom daalt de verkoop van warmtepompen? Voor wie puur naar 2023 kijkt, lijkt er geen vuiltje aan de lucht. Volgens Climafed, de Belgische federatie voor klimaattechnologieën, en Frixis, de beroepsvereniging van de koeltechnische en luchtbehandelingssector in België, zijn er in 2023 ongeveer 50.500 warmtepompen verkocht, oftewel 68 procent meer dan in 2022.“Maar in november en december van 2023 daalde de verkoop al”, vertelt Patrick O van Climafed. “Terwijl de sector in de periode van januari tot april 2023 nog 16.935 warmtepompen voor verwarming verkocht, waren dat er in dezelfde periode in 2024 nog 9.592, of 43,36 procent minder.”

“Als het om nieuwbouw gaat, hebben bouwheren in Vlaanderen geen keus meer”, merkt Klaas Decanniere op. “Maar in de renovatiemarkt wachten velen af, omdat de politieke situatie onzeker is. Wat beslissen de volgende regeringen? Bestaan de huidige premies nog over twee jaar, wanneer jij de facturen voor je bouwproject moet vereffenen? Betalen we straks Europees verplicht voor de CO2-uitstoot van huishoudelijke verwarming met gas? Of (voorlopig) toch niet, zoals minister van Omgeving Zuhal Demir oppert?”... en een grote stock“Daarnaast zijn er problemen geweest in de toeleveringsketen,” vervolgt Patrick O, “waardoor groothandelaars en grote installateurs in 2023 twee tot drie keer meer warmtepompen bestelden dan dat ze er nodig hadden, in de hoop dat één van de leveranciers op tijd zou leveren. Daardoor werken ze vandaag een grote voorraad weg, waarschijnlijk tot na de zomer.”Elektriciteit te duur - gas te goedkoop“Wat ook een probleem blijft,” zegt Patrick O van Climafed, “en voor mij zelfs dé reden blijft waarom de verkoop van warmtepompen afneemt, is dat de elektriciteitsprijzen momenteel nog altijd liefst 3,8 keer zo hoog liggen als de gasprijzen per kWh.”“Daardoor blijven de elektriciteitskosten voor een warmtepomp vandaag te hoog, als je woning nog niet genoeg geïsoleerd is”, legt Klaas Decanniere uit. “Om een warmtepomp vandaag betaalbaar te maken in een slecht geïsoleerd huis, moet die verhouding naar beneden, richting 2 (of 2,5 volgens Patrick O, red.). Die taxshift zal er vroeg of laat komen, omdat we anders eenvoudigweg onze klimaatdoelstellingen niet behalen.”

In Vlaanderen kan je bij elke aanvraag tot eind 2025 nog altijd een basispremie van 2.000 of 3.000 euro aanvragen (los van lokale subsidies), voor een hybride of een lucht-waterwarmtepomp. Of een nog hogere premie voor eigenaars-bewoners uit de laagste inkomenscategorie en verhuurders via een sociaal verhuurkantoor. Daarnaast kennen Brussel en Wallonië eveneens premies voor warmtepompen toe.“Hoeveel een warmtepomp precies kost, valt moeilijk te zeggen, want het gaat om maatwerk. De premies verlichten zeker wel de aankoop, maar ze helpen niet tegen de hoge elektriciteitsprijzen”, besluit Klaas Decanniere. “Het is bovendien moeilijker om mensen nog met premies te overtuigen”, gaat Patrick O verder. “Net om de reden die we al aanhaalden, namelijk dat premies de laatste jaren niet stabiel waren. Het beleid moet een visie hebben op lange termijn, tot 2050. Ook het subsidiebeleid.”